HGB – wyciąg dotyczący transportu

Rozdział czwarty
Przewóz (§§ 407 - 452d)

Podrozdział pierwszy - Przepisy ogólne (§§ 407 - 450)

§ 407 

Umowa przewozu

(1) Na podstawie umowy przewozu przewoźnik zobowiązany jest do przewozu ładunku na miejsce przeznaczenia oraz przekazanie go w miejscu przeznaczenia odbiorcy.

(2) Nadawca zobowiązany jest do uiszczenia ustalonej opłaty za przewóz ładunku.

(3) Przepisy niniejszego podrozdziału obowiązują w przypadku, gdy

1. ładunek ma być przewożony drogą lądową, transportem śródlądowym lub lotniczym i
2. transport jest przedmiotem działalności zarobkowej przedsiębiorstwa.

Jeśli przedsiębiorstwo co do rodzaju lub zakresu nie wymaga utworzenia firmy w sposób kupiecki i jeśli firma przedsiębiorstwa nie jest również wpisana do rejestru handlowego stosownie do postanowień § 2, wówczas ze względu na świadczone usługi przewozowe należy w tym zakresie stosować uzupełniająco przepisy zawarte w rozdziale pierwszym księgi czwartej; powyższe nie dotyczy jednak przepisów zawartych w §§ 348 do 350.

§ 408 

List przewozowy

(1) Przewoźnik ma prawo żądać wystawienie listu przewozowego, zawierającego podane niżej dane:

1. miejscowość i data wystawienia;
2. nazwa (nazwisko) i adres nadawcy;
3. nazwa (nazwisko) i adres przewoźnika;
4. miejsce oraz data przejęcia ładunku oraz miejsce, na które ładunek ma być dostarczony;
5. nazwa (nazwisko) i adres odbiorcy raz ewentualny adres zameldowania;
6. przyjęta nazwa rodzaju ładunku i rodzaj opakowania, w przypadku ładunków niebezpiecznych nazwa przewidziana zgodnie z przepisami dotyczącymi ładunków niebezpiecznych; w przypadku innych ładunków - nazwa ogólnie przyjęta;
7. liczba, oznakowanie i numery przewożonych sztuk ładunku;
8. waga brutto lub w ilość ładunku podana w inny sposób;
9. ustalona kwota zapłaty za przewóz oraz koszty ponoszone do czasu dostarczenia ładunku jak również adnotacja odnośnie płatności za przewóz;
10. kwota pobrania należna przy dostarczeniu towaru;
11. wskazówki dla organów celnych i innych urzędów w zakresie podejmowanych przez nie czynności urzędowych dotyczących ładunku;
12. uzgodnienie odnośnie przewozu pojazdem otwartym, bez plandeki lub na pokładzie statku.

List przewozowy może obejmować dalsze dane, wpisanie których strony uznają za celowe.

(2) List przewozowy sporządzany jest w trzech egzemplarzach oryginalnych, podpisanych przez nadawcę. Nadawca może żądać złożenia podpisu na liście przewozowym również przez przewoźnika. Wystarczające jest odwzorowanie własnoręcznych podposów poprzez odciśnięcie pieczątki lub wydruk. Jeden egzemplarz listu przewozowego przewidziany jest dla nadawcy, drugi egzemplarz załączony jest do ładunku, a trzeci egzemplarz zachowuje przewoźnik.

§ 409 

Moc dowodowa listu przewozowego

(1) Do chwili udowodnienia przeciwnego stanu rzeczy list przewozowy podpisany przez obie strony służy jako dowód zawarcia i treści umowy przewozu oraz przejęcia ładunku przez przewoźnika.

(2) List przewozowy podpisany przez obie strony stanowi ponadto przesłankę dla przypuszczenia, że w chwili przejmowania ładunku przez przewoźnika stan zewnętrzny ładunku i opakowania był dobry oraz że liczba sztuk ładunku i ich oznakowanie oraz numery były zgodne z danymi zawartymi w liście przewozowym. List przewozowy nie stanowi jednak przesłanki dla powyższego przypuszczenia, o ile przewoźnik naniósł w liście przewozowym uzasadnione zastrzeżenie; uzasadnieniem dla naniesienia zastrzeżenia może być również okoliczność , że przewoźnik nie dysponował odpowiednimi środkami dla skontrolowania prawidłowości danych wpisanych w liście przewozowym.

(3) Jeśli przewoźnik skontrolował wagę brutto lub ilość ładunku podaną w inny sposób względnie zawartość sztuk ładunku i wynik niniejszej kontroli został wpisany w liście przewozowym podpisanym przez obie strony, wówczas ten wynik stanowi przesłankę dla przypuszczenia, że również waga, ilość lub zawartość są zgodne z danymi zamieszczonymi w liście przewozowym. Przewoźnik zobowiązany jest do skontrolowania ciężaru, ilości lub zawartości, jeśli żąda tego nadawca i przewoźnik dysponuje odpowiednimi środkami dla dokonania kontroli; przewoźnik ma prawo żądać zwrócenia kosztów poniesionych przez niego na przeprowadzenie kontroli.

 

§ 410 

Ładunek niebezpieczny

(1) Jeśli ma być przewożony ładunek niebezpieczny, wówczas nadawca obowiązany jest odpowiednio wcześnie przekazać przewoźnikowi w formie pisemnej lub w innej czytelnej formie dokładną informację odnośnie rodzaju zagrożenia oraz - o ile to jest konieczne - środków ostrożności, które należy podjąć .

(2) Jeśli w chwili przejmowania ładunku przewoźnik nie znał rodzaju zagrożenia lub w każdym bądź razie nie został o tym fakcie poinformowany, wówczas ma on prawo

1. niebezpieczny ładunek wyładować , zmagazynować , odwieźć z powrotem do nadawcy lub - o ile jest to konieczne - zniszczyć lub unieszkodliwić bez obowiązku wypłacania nadawcy z tego tytułu odszkodowania, oraz
2. żądać od nadawcy zwrotu niezbędnych nakładów poniesionych na podjęcie powyższych przedsięwzięć.

 

§ 411 

Opakowanie. Oznakowanie.

Jeśli przy uwzględnieniu ustalonego sposobu przewozu właściwość ładunku wymaga opakowania, wówczas nadawca obowiązany jest zapakować ładunek w taki sposób, aby był on zabezpieczony przed utratą i uszkodzeniem i aby również podczas przewozu ładunek nie uległ uszkodzeniu. Ponadto nadawca obowiązany jest ładunek oznakować, jeśli zgodne z umową obchodzenie się z ładunkiem tego wymaga.

§ 412 

Załadunek i rozładunek

(1) Jeśli okoliczności oraz zwyczaje handlowe nie wymagają innego postępowania, wówczas nadawca zobowiązany jest załadować ładunek w sposób zapewniający bezpieczeństwo transportu, ułożyć go oraz zamocować , jak również rozładować. Przewoźnik obowiązany jest zapewnić załadunek towaru zgodny z zasadami bezpieczeństwa pracy.

(2) W przypadku braku odmiennych uregulowań za czas załadunku i rozładunku, którego długość wyznaczana jest odpowiednio do okoliczności danego przypadku, nie można żądać odrębnej zapłaty.

(3) Jeśli na skutek uzgodnienia umownego lub z przyczyn, których nie zalicza się do zakresu ryzyka przewoźnika, przewoźnik czeka przez okres czasu wykraczający poza czas załadunku lub rozładunku, wówczas ma on prawo do stosownej zapłaty (postojowe).

(4) Federalne Ministerstwo Sprawiedliwości zostaje upoważnione do określenia - w porozumieniu z Federalnym Ministerstwem Transportu - w drodze rozporządzenia nie wymagającego akceptacji ze strony Bundesratu, warunków rozpoczęcia biegu czasu załadunku i rozładunku, długości trwania załadunku i rozładunku oraz wysokości kwoty postojowego w odniesieniu do żeglugi śródlądowej, z uwzględnieniem rodzaju pojazdów przewidzianych do transportu, rodzaju oraz ilości przeładowywanych towarów, środków technicznych będących w dyspozycji dla przeładunku towarów oraz wymogów przyspieszonego przebiegu czynności transportowych.

 

§ 413 

Dokumenty załączone do przesyłki

(1) Nadawca obowiązany jest udostępnić przewoźnikowi dokumenty oraz udzielić mu informacji, które przed dostarczeniem ładunku wymagane są dla dokonania czynności urzędowych, w szczególności dla dokonania odprawy celnej.

(2) Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą na skutek utraty lub uszkodzenia przekazanych mu dokumentów lub nieodpowiednie ich wykorzystanie, chyba że przyczyną utraty, uszkodzenia lub nieodpowiedniego wykorzystania dokumentów było zaistnienie okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć i skutkom których to okoliczności nie mógł on zapobiec. Odpowiedzialność przewoźnika jest jednak ograniczona do kwoty, którą należałoby zapłacić w przypadku utraty ładunku.

 

§ 414 

Niezależna od winy odpowiedzialność nadawcy w szczególnych przypadkach

(1) Nadawca obowiązany jest pokryć szkody oraz wydatki poniesione przez przewoźnika również w tym przypadku, gdy nie są one zawinione przez nadawcę, powstałe na skutek

1. niedostatecznego opakowania lub oznakowania,
2. nieprawidłowości lub niekompletności danych zamieszczonych w liście przewozowym,
3. braku informacji o fakcie, że ładunek jest niebezpieczny lub
4. braku, niekompletności lub nieprawidłowości dokumentów lub informacji, o których mowa w § 413 ust 1.

Z tytułu szkód nadawca zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania jedynie do kwoty w wysokości 8,33 jednostek rozrachunkowych za każdy kilogram wagi brutto przesyłki; § 431 ust. 4 i §§ 434 do 436 stosuje się odpowiednio.

(2) Jeśli do spowodowania szkód lub powstania wydatków przyczyniło się zachowanie przewoźnika, wówczas zobowiązanie do odszkodowania oraz wysokość należnego odszkodowania uzależnione są od okoliczności, na ile zachowanie przewoźnika przyczyniło się do powstania szkód oraz wydatków.

(3) Jeśli nadawca jest użytkownikiem, wówczas zobowiązany on jest do wypłaty przewoźnikowi odszkodowania z tytułu szkód i wadatków, zgodnie z dyspozycją ust. 1 i 2 , jedynie w tym przypadku, jeśli ponosi on winę za powstałe szkody.

(4) Pod pojęciem użytkownika rozumiana jest osoba fizyczna, zawierająca umowę w celu, którego to celu nie można zaliczyć ani do działalności zarobkowej ani do samodzielnej działalności zawodowej tej osoby.

 

§ 415 

Wypowiedzenie umowy przez nadawcę

(1) Nadawca może w każdej chwili wypowiedzieć umowę przewozu.

(2) W przypadku wypowiedzenia umowy przez nadawcę, przewoźnik może zażądać zwrotu albo

1. ustalonej zapłaty za przewóz, ewentualnie uiszczonego postojowego oraz wydatków podlegających zwrotowi z uwzględnieniem tego, co na skutek wypowiedzenia umowy przewoźnik zaoszczędził z tytułu kosztów lub nabył w inny sposób lub ze złej woli zaniechał nabyć, albo
2. jednej trzeciej ustalonej zapłaty za przewóz (martwy fracht). Jeśli wypowiedzenie nastąpi z powodów zaliczanych do zakresu ryzyka przewoźnika, wówczas roszczenie do zwrotu martwego frachtu, o którym mowa w zdaniu 1 pkt. 2, nie powstaje; w tym przypadku nie powstaje również roszczenie, o którym mowa w zdaniu 1 pkt. 1, o ile nadawca nie jest zainteresowany przewozem.

(3) Jeśli przed wypowiedzeniem umowy ładunek został już załadowany, wówczas przewoźnik ma prawo podjąć na koszt nadawcy działania zgodnie z § 419 ust. 3 zdanie 2 do 4 lub zażądać od użytkownika dokonania niezwłocznie rozładunku towaru. Przewoźnik musi zgodzić się na rozładowanie towaru jedynie w tym przypadku, o ile jest to możliwe bez uszczerbku dla zakładu przewoźnika oraz bez powstania szkód dotyczących nadawców lub odbiorców innych przesyłek. Jeśli wypowiedzenie umowy nastąpi z powodów zaliczanych do zakresu ryzyka przewoźnika, wówczas przewoźnik, odmiennie od uregulowań w zdaniu 1 i 2, zobowiązany jest do niezwłocznego rozładowania towaru na własny koszt.

 

§ 416 

Prawo do przewozu części ładunku

Jeśli zostanie załadowana jedynie część ustalonego ładunku, wówczas nadawca może w każdej chwili zażądać od przewoźnika przystąpienia przez do przewozu niekompletnego ładunku. W tym przypadku przewoźnik ma prawo do pełnej kwoty opłaty za przewóz, zwrotu ewentualnie uiszczonego postojowego oraz zwrotu kosztów poniesionych przez niego na skutek niekompletności ładunku; od pełnej kwoty opłaty za przewóz zostaje jednak potrącona kwota opłaty za przewóz ładunku, który przewoźnik transportuje tym samym środkiem transportu zamiast niezaładowanej części ładunku. Ponadto przewoźnik ma prawo żądać ustanowienia innego zabezpieczenia, jeśli na skutek niekompletności ładunku traci zabezpieczenie za pełen fracht. Jeśli przyczyny niekompletności ładunku zaliczane są do zakresu ryzyka przewoźnika, wówczas roszczenie zgodnie z dyspozycją zdania 2 i 3 przysługuje przewoźnikowi jedynie w tym zakresie, w jakim ładunek jest faktycznie transportowany.

§ 417 

Prawa przewoźnika w przypadku niedotrzymania czasu załadunku

(1) Jeśli nadawca nie załaduje ładunku w czasie przewidzianym na dokonanie załadunku lub jeśli nie udostępni on ładunku w czasie przewidzianym do załadunku w przypadku, gdy załadunek nie należy do jego obowiązków, wówczas przewoźnik może mu wyznaczyć stosowny termin wraz ze złożeniem oświadczenia, że nie będzie dłużej czekać, jeśli do upływu wyznaczonego terminu nadawca nie załaduje ładunku lub go nie udostępni.

(2) Jeśli do czasu upływu terminu wyznaczonego zgodnie z dyspozycją ust. 1 ładunek nie zostanie załadowany lub udostępniony, wówczas przewoźnik ma prawo wypowiedzieć umowę i dochodzić roszczeń, o których mowa w § 415 ust. 2.

(3) Jeśli do czasu upływu terminu wyznaczonego zgodnie z dyspozycją ust. 1 zostanie załadowana lub udostępniona jedynie część ustalonego ładunku, wówczas przewoźnik ma prawo przystąpić do przewozu niekompletnego ładunku i dochodzić roszczeń, o których mowa w § 416 ust. 2 i 3.

(4) Przewoźnikowi nie przysługują powyższe roszczenia w przypadku, gdy niedotrzymanie czasu załadunku wynikło z przyczyn zaliczanych do zakresu ryzyka przewoźnika.

 

§ 418 

Dodatkowe wytyczne

(1) Nadawca ma prawo do dysponowania ładunkiem. W szczególności może on żądać od przewoźnika zaprzestania dalszego transportu ładunku lub dostarczenia ładunku do innego miejsca przeznaczenia, realizacji dostawy w inne miejsce lub dostarczenia ładunku innemu odbiorcy. Przewoźnik obowiązany jest do stosowania się do tego typu dyspozycji jedynie w takim zakresie, w jakim ich realizacja nie stwarza zagrożenia wywarcia negatywnego wpływu na działalność firmy przewoźnika ani powstania szkód dotyczących nadawców lub odbiorców innych przesyłek. Przewoźnik może zażądać od nadawcy zwrotu kosztów powstałych na skutek postępowania zgodnie z dyspozycją nadawcy oraz stosownego wynagrodzenia; przewoźnik może uzależnić realizację dyspozycji nadawcy od uzyskania zaliczki.

(2) Prawo nadawcy do dysponowania ładunkiem wygasa po dotarciu ładunku na miejsce dostawy. Zgodnie z dyspozycją ust. 1 prawo dysponowania ładunkiem przysługuje od tej chwili odbiorcy. Jeśli odbiorca skorzysta z tego prawa, wówczas jest on zobowiązany zwrócić przewoźnikowi poniesione przez niego dodatkowe koszty oraz zapłacić mu stosowne wynagrodzenie; przewoźnik może uzależnić realizację dyspozycji od uzyskania zaliczki.

(3) Jeśli odbiorca korzystając z przysługującego mu prawa dysponowania ładunkiem zarządził dostarczenie ładunku osobie trzeciej, wówczas ta osoba trzecia nie jest upoważniona do wyznaczenia ze swej strony innego odbiorcy.

(4) Jeśli został sporządzony list przewozowy i podpisany przez obie strony, wówczas nadawca może skorzystać z przysługującego mu prawa do dysponowania ładunkiem jedynie po przedłożeniu egzemplarza listu przewozowego przeznaczonego dla nadawcy, o ile taki warunek został zamieszczony w liście przewozowym.

(5) Jeśli przewoźnik nie ma zamiaru realizować wydanej mu dyspozycji, wówczas jest on zobowiązany do niezwłocznego poinformowania o tym fakcie osoby, która tę dyspozycję wydała.

(6) Jeśli korzystanie z prawa do dysponowania ładunkiem uzależniono od przedłożenia listu przewozowego i przewoźnik wykona dyspozycję nie żądając przedłożenia egzemplarza listu przewozowego przeznaczonego dla nadawcy, wówczas w stosunku do osoby upoważnionej ponosi on odpowiedzialność z tytułu powstałej na skutek tego szkody. Przepisy odnośnie ograniczenia odpowiedzialności nie znajdują zastosowania.

 

§ 419 

Przeszkody co do realizacji przewozu i dostawy

(1) Jeśli przed dotarciem ładunku do miejsca przewidzianego jako miejsce realizacji dostawy stanie się jasne, że realizacja przewozu zgodnie z umową jest niemożliwa lub jeśli po dotarciu ładunku na miejsce realizacji dostawy zaistnieją przeszkody co do realizacji dostawy, wówczas przewoźnik obowiązany jest zwrócić się o wydanie dyspozycji do osoby uprawnionej do dysponowania ładunkiem w myśl dyspozycji § 418. Jeśli osobą uprawnioną do dysponowania ładunkiem jest odbiorca i odbiorcy nie można ustalić lub odmawia on odebrania towaru, wówczas zgodnie z zapisem ust. 1 osobą uprawnioną do dysponowania ładunkiem jest nadawca; jeśli realizację prawa do dysponowania ładunkiem uzależniono od przedłożenia listu przewozowego, wówczas przedłożenie listu przewozowego w tym przypadku nie jest wymagane. Jeśli przewoźnik otrzymał dyspozycje i przeszkoda nie jest zaliczana do zakresu ryzyka przewoźnika, wówczas jest on uprawniony do dochodzenia roszczeń w myśl dyspozycji § 418 ust. 1 zdanie 4.

(2) Jeśli przeszkoda co do realizacji przewozu lub dostawy zaistnieje po wydaniu przez odbiorcę, na podstawie uprawnienia do dysponowania ładunkiem zgodnie z postanowieniem § 418, polecenie dostarczenia ładunku osobie trzeciej, wówczas przy zastosowaniu dyspozycji ustępu 1 miejsce nadawcy zajmuje odbiorca a miejsce odbiorcy osoba trzecia.

(3) Jeśli w stosownym czasie przewoźnik nie będzie mógł uzyskać dyspozycji, które w myśl § 418 ust. 1 zdanie 3 powinien zrealizować , wówczas obowiązany on jest do podjęcia działań, które z punktu widzenia interesu osoby uprawnionej do dysponowania ładunkiem wydają się najbardziej korzystne. I tak przewoźnik może na przykład wyładować ładunek i go przechować , na rachunek osoby uprawnionej do dysponowania ładunkiem w myśl § 418 ust. 1 do 4 powierzyć go na przechowanie osobie trzeciej lub odwieźć z powrotem; jeśli przewoźnik powierzy ładunek osobie trzeciej, wówczas ponosi on odpowiedzialność jedynie za dokonanie starannego wyboru osoby trzeciej. Zgodnie z dyspozycją § 373 ust. 2 do 4 przewoźnik może również zlecić sprzedaż ładunku, jeśli ma on do czynienia z towarem psującym się lub jeśli stan ładunku usprawiedliwia takie postępowanie lub jeśli koszty, które w przeciwnym wypadku trzeba by ponieść pozostają w stosunku niewspółmiernym do wartości towaru. Ładunek nie nadający się do użytku przewoźnik ma prawo zniszczyć . Po wyładowaniu ładunku przewóz uważa się za zakończony.

(4) Z tytułu podjętych działań, o których mowa w ust. 3, przewoźnik ma prawo do zwrotu poniesionych niezbędnych nakładów oraz do stosownego wynagrodzenia, chyba że przeszkodę zalicza się do zakresu ryzyka przewoźnika.

 

§ 420 

Płatność. Obliczenie kwoty płatności za przewóz

(1) Opłatę za przewóz należy uiścić przy dostarczeniu towaru. Oprócz opłaty za przewóz przewoźnikowi przysługuje zwrot kosztów, jeśli zostały one poniesione w związku z ładunkiem i w danych okolicznościach przewoźnik miał prawo uznać ich poniesienie za niezbędne.

(2) Jeśli z powodu zaistnienia przeszkody co do realizacji przewozu lub dostawy transport zostanie przerwany przed dotarciem na miejsce przeznaczenia, wówczas przewoźnikowi przysługuje opłata za przewóz proporcjonalnie do przebytej części drogi. Jeśli przeszkoda zaliczana jest do zakresu ryzyka przewoźnika, wówczas roszczenie przysługuje mu jedynie o tyle, o ile nadawca zainteresowany jest przewozem.

(3) Jeśli po przystąpieniu do przewozu a przed dotarciem na miejsce dostawy wystąpi opóźnienie i przyczyny opóźnienia zaliczane są do zakresu ryzyka nadawcy, wówczas oprócz opłaty za przewóz przewoźnikowi przysługuje stosowne wynagrodzenie.

(4) Jeśli wysokość opłaty za przewóz ustalono według liczby, ciężaru lub ilości ładunku podanej w inny sposób, wówczas odnośnie obliczenia wysokości opłaty za przewóz domniemywa się, że dane w tym zakresie podane w liście przewozowym lub w kwicie załadunkowym są prawidłowe; niniejsze domniemanie dotyczy również przypadku, gdy odnośnie tych danych zamieszczono zastrzeżenie uzasadnione faktem, że brak było odpowiednich środków dla skontrolowania prawidłowości danych.

 

§ 421 

Prawa odbiorcy. Obowiązek uiszczenia płatności

(1) Po dotarciu ładunku na miejsce dostawy odbiorca ma prawo zażądać od przewoźnika wydania mu ładunku po spełnieniu zobowiązań wynikających z tytułu umowy przewozu. Jeśli ładunek jest uszkodzony lub został dostarczony z opóźnieniem lub został utracony, wówczas odbiorca we własnym imieniu może dochodzić roszczeń wobec przewoźnika z tytułu umowy przewozu; nadawca jest uprawniony do dochodzenia powyższych roszczeń, przy czym nie ma znaczenia, czy odbiorca lub nadawca działają w interesie własnym czy cudzym.

(2) Odbiorca dochodzący swych praw w myśl ust. 1 zdanie 1 obowiązany jest uiścić opłatę za przewóz, którą jest jeszcze dłużny, do wysokości kwoty wynikającej z listu przewozowego. Jeśli list przewozowy nie został sporządzony lub nie został przedłożony odbiorcy lub z listu przewozowego nie wynika wysokość opłaty należnej za przewóz, wówczas odbiorca obowiązany jest uiścić opłatę za przewóz w wysokości ustalonej z nadawcą, o ile ustalona kwota nie jest niestosowna.

(3) Odbiorca dochodzący swych praw w myśl ust. 1 zdanie 1 obowiązany jest ponadto do zapłaty postojowego lub wynagrodzenia zgodnie z § 420 ust. 3; obowiązek zapłaty postojowego z tytułu przekroczenia czasu załadunku oraz wynagrodzenia zgodnie z § 420 ust. 3 istnieje jednak tylko w tym przypadku, gdy przy dostarczeniu ładunku odbiorca został poinformowany o wysokości należnej kwoty zapłaty.

(4) Nadawca obowiązany jest do zapłaty kwot należnych zgodnie z zapisami umowy.

 

§ 422 

Pobranie

(1) Jeśli strony ustaliły, że ładunek może zostać wydany do odbiorcy jedynie za zaliczeniem pocztowym, wówczas należy domniemywać, iż kwotę zaliczenia należy pobrać w gotówce lub w formie równorzędnego środka płatniczego.

(2) W stosunku do wierzycieli przewoźnika kwota uzyskana z tytułu pobrania traktowana jest jako przeniesiona na nadawcę.

(3) Jeśli ładunek zostanie wydany do odbiorcy bez pobrania kwoty zaliczenia pocztowego, wówczas przewoźnik ponosi odpowiedzialność wobec nadawcy z tytułu poniesionej z tego tytułu szkody nawet w tym przypadku, gdy za zaistniałą sytuację przewoźnik nie ponosi winy, jednak tylko do wysokości kwoty pobrania.

 

§ 423 

Termin dostawy

Przewoźnik obowiązany jest dostarczyć ładunek w uzgodnionym terminie lub w przypadku braku takiego uzgodnienia w terminie, jaki starannemu przewoźnikowi należy przyznać z uwzględnieniem okoliczności i zachowaniem zasad zdrowego rozsądku (termin dostawy).

§ 424 

Domniemanie utraty

(1) Osoba uprawniona do roszczenia może traktować ładunek jako zaginiony, jeśli nie zostanie on dostarczony ani w ustalonym terminie ani w ciągu kolejnego okresu czasu odpowiadającego terminowi dostawy, który to okres czasu wynosi minimum dwadzieścia dni, w przypadku przewozu transgranicznego - trzydzieści dni.

(2) Jeśli osoba uprawnienia do roszczenia otrzyma odszkodowanie za zaginięcie ładunku, wówczas przy odbiorze odszkodowania może ona zażądać natychmiastowego powiadomienia jej o fakcie odnalezienia ładunku.

(3) W ciągu miesiąca od otrzymania zawiadomienia o znalezieniu ładunku osoba występująca z prawomocnym roszczeniem może zażądać dostarczenia ładunku partiami w zamian za zwrot odszkodowania, w danym wypadku pomniejszonego o koszty zawarte w odszkodowaniu. Powyższe nie narusza ewentualnego obowiązku uiszczenia opłaty za przewóz oraz roszczeń do odszkodowania.

(4) Jeśli po wypłaceniu odszkodowania ładunek zostanie odnaleziony a osoba uprawniona do roszczenia nie żądała poinformowania jej o tym fakcie lub po otrzymaniu zawiadomienia osoba ta nie żąda dostarczenia ładunku, wówczas przewoźnik może dowolnie dysponować ładunkiem.

 

§ 425 

Odpowiedzialność za szkody dotyczące ładunku oraz szkody powstałe z powodu opóźnień w dostawie. Partycypacja w szkodzie

(1) Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkody powstałe na skutek utraty lub uszkodzenia ładunku w okresie od przejęcia ładunku do transportu do chwili jego dostarczenia lub za szkody powstałe na skutek zwłoki w dostawie.

(2) Jeśli do powstania szkody przyczyniło się postępowanie nadawcy lub odbiorcy lub szczególna wada ładunku, wówczas zobowiązanie do wypłaty odszkodowania oraz zakres należnego odszkodowania uzależniony jest od faktu, w jakim stopniu wymienione okoliczności przyczyniły się do powstania szkody.

 

§ 426 

Wyłączenie odpowiedzialności

Przewoźnik zwolniony jest z obowiązku ponoszenia odpowiedzialności, o ile utrata, uszkodzenie lub przekroczenie terminu dostawy spowodowane zostało przez okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć nawet w przypadku dołożenia maksimum staranności i skutkom których to okoliczności nie mógł on zapobiec.

§ 427 

Szczególne powody wyłączenia odpowiedzialności

(1) Przewoźnik zwolniony jest z obowiązku ponoszenia odpowiedzialności, o ile utrata, uszkodzenie lub przekroczenie terminu dostawy spowodowane zostało przez jedno z niżej wymienionych ryzyk:

1. uzgodnione lub zwyczajowo przyjęte wykorzystanie do transportu otwartych pojazdów bez plandeki lub załadunek na pokład;
2. niewystarczające opakowanie przez nadawcę;
3. obchodzenie się z ładunkiem, załadunek lub rozładunek realizowany przez nadawcę lub odbiorcę;
4. naturalne własności ładunku, na skutek których ładunek jest szczególnie narażony na powstanie szkód, w szczególności na skutek pęknięcia, korozji, wewnętrznego zepsucia, wyschnięcia, wycieku, naturalnego ubytku;
5. niedostateczne oznakowanie części składowych przesyłki przez nadawcę;
6. transport żywych zwierząt.

(2) Jeśli zaistniała szkoda, która ze względu na jej okoliczności mogła powstać z powodu jednego z ryzyk wymienionych w ust. 1, wówczas domniemywa się, że szkoda powstała na skutek tego ryzyka. W przypadku ust. 1 nr 1 niniejsze domniemanie nie dotyczy nadzwyczajnie dużej szkody.

(3) Przewoźnik może powołać się na dyspozycje ust. 1 pkt. 1 jedynie wówczas, jeśli przyczyną utraty, uszkodzenia lub przekroczenia terminu dostawy nie było niezastosowanie się przez przewoźnika do szczególnych poleceń nadawcy odnośnie przewozu ładunku.

(4) Jeśli zgodnie z zapisami umowy przewozu przewoźnik zobowiązany jest do szczególnego chronienia ładunku przed działaniem wysokiej temperatury, niskiej temperatury, wahań temperatury, wilgotności powietrza, wstrząsów lub podobnych czynników, wówczas może on się powołać na ust. 1 pkt. 4 jedynie wówczas, o ile podjął on wszelkie przedsięwzięcia, do podjęcia których w danych okolicznościach był obowiązany, w szczególności co do wyboru, utrzymania w dobrym stanie oraz wykorzystania szczególnych urządzeń i o ile przestrzegał szczególnych dyspozycji.

(5) Przewoźnik może powołać się na ust. 1 pkt. 6 jedynie wówczas, o ile podjął wszelkie przedsięwzięcia, do podjęcia których w danych okolicznościach był obowiązany i o ile przestrzegał szczególnych dyspozycji.

 

§ 428 

Odpowiedzialność za osoby trzecie

Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za działania i zaniechania ze strony swojego personelu w takim samym zakresie jak za działania i zaniechania własne, jeśli personel podejmuje działania w ramach swoich obowiązków służbowych. Powyższe dotyczy również działań i zaniechań ze strony innych osób, którymi przewoźnik posiłkuje się podczas realizacji przewozu.

§ 429 

Odszkodowanie według wartości

(1) Jeśli przewoźnik obowiązany jest do wypłaty odszkodowania za utratę ładunku w całości lub w części, wówczas obowiązany on jest do zrekompensowania wartości, jaką ładunek miał w miejscu i w chwili przejęcia go do przewozu.

(2) W przypadku uszkodzenia ładunku należy zrekompensować różnicę między wartością nieuszkodzonego ładunku w miejscu i w chwili przejęcia go do przewozu a wartością, jaką uszkodzony towar posiadałby w miejscu i w chwili przejęcia go do przewozu. Domniemywa się, że koszty, które należy ponieść w celu zminimalizowania i usunięcia szkody, odpowiadają kwocie różnicy podlegającej ustaleniu zgodnie z dyspozycją zdania 1.

(3) Wartość ładunku ustala się na podstawie ceny rynkowej, w pozostałych przypadkach według przyjętej wartości dóbr tego samego rodzaju i o tych samych własnościach. Jeśli bezpośrednio przed przejęciem do przewozu dobro zostało sprzedane, wówczas domniemywa się, iż cena zakupu podana w fakturze sprzedawcy pomniejszona o zawarte w niej koszty przewozu odpowiada cenie rynkowej.

 

§ 430 

Koszty ustalenia szkody

W przypadku utraty lub uszkodzenia ładunku poza odszkodowaniem należnym w myśl postanowień § 429 przewoźnik obowiązany jest do poniesienia kosztów ustalenia rozmiarów szkody.

§ 432 

Maksymalna kwota z tytułu odpowiedzialności

(1) Odszkodowanie z tytułu utraty lub uszkodzenia całej przesyłki należne w myśl postanowień § § 429 i 430 ograniczone jest do kwoty 8,33 jednostek przeliczeniowych za każdy kilogram wagi brutto przesyłki.

(2) Jeśli utracie lub zniszczeniu uległy jedynie poszczególne części wchodzące w skład przesyłki, wówczas odpowiedzialność przewoźnika ograniczona jest do kwoty 8,33 jednostek przeliczeniowych za każdy kilogram wagi brutto

1. całej przesyłki, jeśli obniżenie wartości dotyczy całej przesyłki,
2. części przesyłki o obniżonej wartości, jeśli obniżenie wartości dotyczy tylko części przesyłki.

(3) Odpowiedzialność przewoźnika z tytułu przekroczenia terminu dostawy ograniczona jest do trzykrotności kwoty opłaty za przewóz.

(4) Pod pojęciem jednostki przeliczeniowej, o której mowa w ust. 1 i 2, rozumiane jest specjalne prawo ciągnienia Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Kwota przeliczana jest na marki niemieckie zgodnie z wartością marki niemieckiej w stosunku do specjalnego prawa ciągnienia z dnia przejęcia towaru do przewozu lub z dnia ustalonego przez strony umowy. Wartość marki niemieckiej w stosunku do specjalnego prawa ciągnienia ustalana jest zgodnie z metodą obliczeniową stosowaną przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy dla operacji i transakcji realizowanych przez Fundusz w danym dniu.

 

§ 423 

Zwrot innych kosztów

Jeśli przewoźnik ponosi odpowiedzialność z tytułu utraty lub uszkodzenia przesyłki, wówczas oprócz odszkodowania należnego w myśl postanowień § § 429 do 431 przewoźnik obowiązany jest zwrócić kwotę opłaty za przewóz, opłaty publiczne oraz inne koszty poniesione w związku z przewozem, w przypadku uszkodzenia jednak tylko w proporcji wartości ustalonej stosownie do postanowień § 429 ust 2. Przewoźnik nie jest obowiązany do pokrycia dalszych szkód.

§ 433 

Maksymalna kwota odpowiedzialności w przypadku innych szkód majątkowych

Jeśli z powodu naruszenia obowiązku umownego związanego z realizacją przewozu ładunku przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkody, które nie powstały na skutek utraty lub uszkodzenia ładunku lub na skutek przekroczenia terminu dostawy, i powstałe szkody nie dotyczą przedmiotów materialnych lub osób, wówczas również i w tym przypadku odpowiedzialność ograniczona jest do trzykrotności kwoty, jaką trzeba byłoby zapłacić w przypadku utraty przesyłki.

§ 434 

Roszczenia pozaumowne

(1) Wyłączenia oraz ograniczenia odpowiedzialności przewidziane w niniejszym podrozdziale i w umowie przewozu dotyczą również pozaumownego roszczenia nadawcy lub odbiorcy wobec przewoźnika z tytułu utraty lub uszkodzenia ładunku lub przekroczenia terminu dostawy.

(2) Również w odniesieniu do pozaumownych roszczeń osób trzecich z tytułu utraty lub uszkodzenia ładunku przewoźnik może wnieść sprzeciw w myśl dyspozycji ust. 1. Sprzeciwu nie można jednak wnieść w przypadku, gdy

1. osoba trzecia nie wyraziła zgody na przewóz a przewoźnik wiedział lub przez zaniedbanie nie dowiedział się o braku upoważnienia ze strony nadawcy do wysłania przesyłki lub

2. przed przejęciem przesyłki do przewozu przesyłka zaginęła osobie trzeciej lub innej osobie, która to osoba prawo własności przesyłki wywodzi od osoby trzeciej.

 

§ 435 

Nieobowiązywanie wykluczeń i ograniczeń odpowiedzialności

Wyłączenia oraz ograniczenia odpowiedzialności przewidziane w niniejszym podrozdziale i w umowie przewozu nie obowiązują, jeśli przyczyną szkody jest działanie lub zaniechanie ze strony przewoźnika lub osoby wymienionej w § 428, podjęte umyślnie lub lekkomyślnie i ze świadomością, że wystąpienie szkody jest prawdopodobne.

§ 436 

Odpowiedzialność pracowników

Jeśli wobec jednego z pracowników przewoźnika zostaną zgłoszone roszczenia z tytułu odpowiedzialności pozaumownej z powodu utraty lub uszkodzenia ładunku lub z powodu przekroczenia terminu dostawy, wówczas również ten pracownik może powołać się na wyłączenia oraz ograniczenia odpowiedzialności przewidziane w niniejszym podrozdziale i w umowie przewozu. Powyższe nie dotyczy sytuacji, gdy działanie tego pracownika było umyślne lub lekkomyślne i podjęte ze świadomością, iż wystąpienie szkody jest prawdopodobne.

§ 437 

Przewoźnik - wykonawca

(1) Jeśli przewóz realizowany jest w całości lub w części przez osobę trzecią (przewoźnik - wykonawca), wówczas w czasie realizacji przez nią przewozu ponosi ona odpowiedzialność za szkodę powstałą na skutek uszkodzenia lub utraty przesyłki lub na skutek przekroczenia terminu dostawy, w taki sam sposób jak przewoźnik. Ustalenia umowne z nadawcą lub odbiorcą, na mocy których przewoźnik rozszerza zakres swojej odpowiedzialności, są skuteczne w stosunku do przewoźnika - wykonawcy jedynie w tym przypadku, o ile wyrazi on na nie zgodę w formie pisemnej.

(2) Przewoźnik - wykonawca może wnosić wszelki sprzeciw, do którego na mocy umowy przewozu ma prawo przewoźnik.

(4) Przewoźnik i przewoźnik - wykonawca ponoszą odpowiedzialność jako dłużnik solidarny.

(5) Jeśli wykorzystywany jest personel przewoźnika - wykonawcy, wówczas w stosunku do tych pracowników postanowienia § 436 stosuje się odpowiednio.

 

§ 438 

Zgłoszenie szkody

(1) Jeśli utrata lub uszkodzenie ładunku jest rozpoznawalne z zewnątrz i odbiorca lub nadawca nie zgłosi przewoźnikowi utraty lub uszkodzenia przesyłki najpóźniej w chwili jej dostarczenia, wówczas domniemywa się, iż ładunek został dostarczony w stanie zgodnym z umową. Zgłoszenie musi dostatecznie wyraźnie określać szkodę.

(2) Domniemanie, o którym mowa w ust. 1, obowiązuje również w tym przypadku, gdy utrata lub uszkodzenie nie było rozpoznawalne z zewnątrz i nie zostało zgłoszone w ciągu siedmiu dni od daty dostawy.

(3) Roszczenia z tytułu przekroczenia terminu dostawy ulegają przedawnieniu, jeśli w ciągu dwudziestu jeden dni od daty dostawy odbiorca nie zgłosi przewoźnikowi faktu przekroczenia terminu dostawy.

(4) Po dostarczeniu przesyłki fakt wystąpienia szkody powinien być zgłoszony w formie pisemnej; zgłoszenie szkody można przekazać przy wykorzystaniu sprzętu telekomunikacyjnego. Podpis nie jest wymagany, jeśli na podstawie zgłoszenia w inny sposób można zidentyfikować autora zgłoszenia. Dla zachowania terminu wystarczy wysłanie w odpowiednim czasie.

(5) Jeśli przy dostawie ładunku zgłaszana jest utrata, uszkodzenie lub przekroczenie terminu dostaw, wówczas wystarczające jest zgłoszenie osobie, która przesyłkę dostarczyła.

 

§ 439 

Przedawnienie

(1) Roszczenia z tytułu przewozu regulowanego przepisami niniejszego podrozdziału ulegają przedawnieniu po upływie roku. W przypadku czynu umyślnego lub przewinienia traktowanego w myśl przepisów § 435 jako tożsame z czynem umyślnym, termin przedawnienia wynosi trzy lata.

(2) Termin przedawnienia zaczyna biec od dnia następującego po dniu dostarczenia ładunku. Jeśli przesyłka nie została dostarczona, wówczas termin przedawnienia zaczyna biec od dnia następującego po dniu, w którym dostawa powinna była nastąpić. Odmiennie od postanowień zdania 1 i 2 termin przedawnienia roszczeń regresowych zaczyna biec od dnia uprawomocnienia się wyroku dotyczącego wierzyciela regresowego lub, jeśli prawomocnego wyroku brak, od daty zaspokojenia roszczenia przez wierzyciela regresowego, chyba że dłużnik regresowy w ciągu trzech miesięcy od powzięcia przez wierzyciela regresowego wiadomości o szkodzie i osobie dłużnika regresowego nie został przez wierzyciela regresowego poinformowany o szkodzie.

(3) Bieg przedawnienia roszczenia wobec przewoźnika zostaje wstrzymany poprzez pisemne oświadczenie nadawcy lub odbiorcy, w którym nadawca lub odbiorca zgłasza roszczenie o wypłatę odszkodowania, do czasu sporządzenia przez przewoźnika pisemnej odmowy zaspokojenia roszczenia. Kolejne oświadczenie, którego przedmiotem jest to samo roszczenie o odszkodowanie, nie powoduje ponownego wstrzymania biegu przedawnienia.

(4) Ułatwienie lub utrudnienie dla biegu przedawnienia może stanowić jedynie uzgodnienie wynegocjowane w szczegółach, nawet w tym przypadku, gdy zostało one dokonane w odniesieniu do większej liczby umów tego samego rodzaju zawartych między tymi samymi stronami.

 

§ 440 

Sąd właściwy

(1) Odnośnie sporów prawnych wynikłych z przewozu regulowanego przepisami niniejszego podrozdziału, sądem właściwym jest sąd, w rejonie działania którego to sądu znajduje się miejsce przejęcia przesyłki do przewozu lub miejsce przewidziane na dostarczenie przesyłki.

(2) Powództwo przeciwko przewoźnikowi - wykonawcy można wnieść również do sądu właściwego dla przewoźnika, a powództwo przeciwko przewoźnikowi - również do sądu właściwego dla przewoźnika - wykonawcy.

 

§ 441 

Prawo zastawu

(1) Z tytułu wszelkich roszczeń wynikających z umowy przewozu oraz z tytułu roszczeń bezspornych wynikających z innych umów przewozu, umów spedycyjnych lub umów składu, zawartych z nadawcą, przewoźnik ma prawo do ustanowienia zastawu na ładunku. Prawo zastawu rozciąga się na dokumenty załączone do przesyłki.

(2) Prawo zastawu istnieje, dopóki przewoźnik jest w posiadaniu ładunku, w szczególności dopóki może on dysponować ładunkiem na podstawie konosamentu, kwitu załadowczego lub kwitu składowego.

(3) Prawo zastawu istnieje nadal również po dostarczeniu ładunku, jeśli w ciągu trzech dni od daty dostawy przewoźnik będzie dochodził tego prawa na drodze sądowej a ładunek znajduje się jeszcze w posiadaniu odbiorcy.

(4) Groźbę, że zajęty ładunek zostanie sprzedany, określoną w § 1234 ust. 1 kodeksu cywilnego oraz zawiadomienia przewidziane zgodnie z § § 1237 i 1241 kodeksu cywilnego, należy kierować do odbiorcy. Jeśli odbiorcy nie można ustalić lub odmawia on przyjęcia przesyłki, wówczas groźbę, że zajęty ładunek zostanie sprzedany oraz zawiadomienie należy kierować do nadawcy.

 

§ 442

Kolejny przewoźnik

(1) Jeśli w przypadku przewozu ładunku przez kilku przewoźników ostatni przewoźnik przy dostarczeniu ładunku obowiązany jest ściągać wierzytelności poprzednich przewoźników, wówczas zobowiązany on jest do korzystania z praw przysługujących poprzednim przewoźnikom, w szczególności również z prawa zastawu. Prawo zastawu każdego z poprzednich przewoźników istnieje tak długo, jak długo istnieje prawo zastawu ostatniego przewoźnika.

(2) Jeśli roszczenia poprzedniego przewoźnika zostaną zaspokojone przez kolejnego przewoźnika, wówczas roszczenie i prawo zastawu poprzedniego przewoźnika przechodzą na kolejnego przewoźnika.

(3) Przepisy ust. 1 i 2 dotyczą również roszczeń i praw spedytora, biorącego udział w przewozie.

 

§ 443 

Priorytet kilku praw zastawu

(1) Jeśli na tym samym ładunku istnieje kilka praw zastawu w myśl dyspozycji § § 397, 441, 464, 475b i 623, wówczas spośród praw zastawu wynikłych z tytułu wysłania lub przewozu ładunku, pierwszeństwo przed prawem zastawu powstałym wcześniej ma prawo zastawu powstałe później.

(2) Niniejsze prawa zastawu mają pierwszeństwo przed prawem zastawu komisanta i przedsiębiorcy składowego, nie powstałym z tytułu wysyłki oraz przed prawem zastawu spedytora, przewoźnika oraz frachtującego.

 

§ 444 

Kwit załadowczy

(1) W przedmiocie zobowiązania do dostarczenia ładunku przewoźnik może sporządzić kwit załadowczy, który powinien zawierać dane, o których mowa w § 408 ust. 1. Przewoźnik obowiązany jest złożyć podpis na kwicie załadowczym; wystarczające jest odwzorowanie własnoręcznego podpisu poprzez wydruk lub odciśnięcie pieczęci.

(2) Jeśli kwit załadowczy zostanie wystawiony na zlecenie, wówczas należy podać w nim nazwisko osoby, na zlecenie której ładunek ma być dostarczony. Jeśli nazwisko nie zostanie podane, wówczas uważa się, że kwit załadowczy został sporządzony na zlecenie nadawcy.

(3) Kwit załadowczy jest dokumentem miarodajnym dla stosunku prawnego między przewoźnikiem i odbiorcą. W szczególności stanowi on podstawę dla podważalnego domniemania, że przesyłka została przejęta w takim stanie, jak opisano to w kwicie załadowczym; § 409 ust. 2, 3 zdanie 1 stosowany jest odpowiednio. Jeśli kwit załadowczy przeniesiono na osobę trzecią w dobrej wierze, wówczas domniemanie, o którym mowa w ust. 2, jest niepodważalne.

(4) W odniesieniu do stosunku prawnego między przewoźnikiem i nadawcą miarodajne są postanowienia umowy przewozu.

 

§ 445 

Dostawa w zamian za zwrot kwitu załadowczego

Przewoźnik obowiązany jest do dostarczenia ładunku jedynie w zamian za zwrot kwitu załadowczego, na którym potwierdzona jest dostawa przesyłki.

§ 446 

Uprawnienie na mocy kwitu załadowczego

(1) Do odbioru ładunku upoważniona jest ta osoba, której zgodnie z adnotacją zamieszczoną na kwicie załadowczym ładunek ma zostać dostarczony lub osoba, na którą kwit załadowczy został przeniesiony przez indos, jeśli kwit załadowczy opiewa na zlecenie.

(2) Osobie uprawnionej do odbioru przysługuje prawo dysponowania, o którym mowa w § 418. Przewoźnik obowiązany jest do wykonania polecenia w przedmiocie zwrotu lub dostarczenia ładunku innej osobie niż odbiorca upoważniony na mocy kwitu załadowczego jedynie w tym przypadku, gdy kwit załadowczy zostanie mu zwrócony.

 

§ 447 

Dostawa i wykonanie polecenia bez kwitu załadowczego

Wobec prawowitego posiadacza kwitu załadowczego przewoźnik ponosi odpowiedzialność z tytułu szkody powstałej na skutek dostarczenia przez niego ładunku lub wykonania polecenia w przedmiocie zwrotu lub dostarczenia ładunku bez żądania zwrotu kwitu załadowczego. Odpowiedzialność ograniczona jest do kwoty, którą trzeba byłoby zapłacić w przypadku utraty ładunku.

§ 448 

Dokument stwierdzający prawo własności

Po przejęciu ładunku przez przewoźnika przekazanie kwitu załadowczego osobie, którą kwit załadowczy upoważnia do odbioru ładunku, w przedmiocie nabycia praw do ładunku ma taki sam skutek jak przekazanie ładunku.

§ 449 

Odmienne uzgodnienia

(1) W przypadku gdy nadawca jest użytkownikiem (§ 414 ust. 4), wówczas nie można na jego niekorzyść odstąpić od postanowień § 413 ust. 2, § § 414, 418 ust. 6, § 422 ust. 3, § § 425 do 438 i 447, chyba że przedmiotem umowy przewozu jest przewóz listów lub przesyłek o charakterze listów. Dyspozycji § 418 ust. 6 i § 447 nie można pozbawić mocy wiążącej na niekorzyść osób trzecich w dobrej wierze.

(2) Jeśli przedmiotem umowy przewozu nie jest przewóz listów lub przesyłek o charakterze listów, wówczas we wszystkich innych przypadkach niż przypadki wymienione w ust. 1 zdanie 1 można postąpić odmiennie niż nakazują to przepisy, o których mowa w ust. 1 zdanie 1, jedynie na mocy porozumienia wynegocjowanego w indywidualnym przypadku, nawet jeśli uzgodnienia tego dokonano w odniesieniu do większej liczy umów o tym samym charakterze, zawartych między tymi samymi stronami. Wysokość odszkodowania należną od przewoźnika z tytułu utraty lub uszkodzenia ładunku można jednak ograniczyć na mocy uprzednio sformułowanych warunków umowy do innej kwoty, niż kwota przewidziana zgodnie z § 431 ust. 1 i 2, jeśli kwota ta

1. zamyka się w przedziale od dwóch do czterdziestu jednostek przeliczeniowych i jest ona szczególnie uwypuklona poprzez wyraźnie odmienną postać druku lub
2. dla osoby korzystającej z uprzednio sformułowanych warunków umowy jest ona mniej korzystna, niż kwota przewidziana zgodnie
   z § 431 ust. 1 i 2.

Powyższe dotyczy odszkodowania należnego od nadawcy zgodnie z dyspozycją § 414.

(3) Jeśli umowa przewozu podlega prawu zagranicznemu, wówczas dyspozycje ust. 1 i 2 należy stosować , jeśli zgodnie z umową miejsce przejęcia ładunku i miejsce dostarczenia ładunku położone są w kraju.

 

§ 450 

Stosowanie prawa o frachcie morskim

Jeśli przedmiotem umowy przewozu jest transport przesyłki zarówno drogą wodną śródlądową, jak również drogą morską bez przeładunku, wówczas umowa podlega prawu o frachcie morskim, jeśli

1. wystawiony został konosament lub

2. odcinek trasy drogą morską jest dłuższy.

 

§ 451 

Umowa przewozu mienia przesiedlenia

Jeśli przedmiotem umowy przewozu jest przewóz mienia przesiedlenia, wówczas w odniesieniu do umowy znajdują zastosowanie przepisy Pierwszego Podrozdziału, o ile podane niżej przepisy szczególne lub znajdujące zastosowanie porozumienia międzynarodowe nie stanowią inaczej.

§ 451a 

Obowiązki przewoźnika

(1) Do obowiązków przewoźnika należy również demontaż i montaż mebli oraz załadunek i rozładunek mienia przesiedlenia.

(2) Jeśli nadawca jest użytkownikiem (§ 414 ust. 4), wówczas do obowiązków przewoźnika zalicza się ponadto świadczenie innych usług związanych z mieniem przesiedlenia, takich jak opakowanie i oznakowanie mienia przesiedlenia

 

§ 451b 

List przewozowy. Ładunek niebezpieczny. Dokumenty załączone do transportu. Obowiązki w zakresie powiadomień i udzielania informacji

(1) Odmiennie od ustaleń § 408 nadawca nie jest obowiązany do sporządzenia listu przewozowego.

(2) Jeśli w skład mienia przesiedlenia wchodzi ładunek niebezpieczny a nadawca jest użytkownikiem (§ 414 ust. 4), wówczas odmiennie od dyspozycji § 410 jest on zobowiązany jedynie do ogólnego poinformowania przewoźnika o zagrożeniu, jakie stwarza ten ładunek; niniejsze powiadomienie nie wymaga zachowania formy. Przewoźnik obowiązany jest poinformować nadawcę o obowiązku nałożonym na niego zgodnie ze zdaniem 1.

(3) Jeśli nadawca jest użytkownikiem (§ 414 ust. 4), wówczas przewoźnik obowiązany jest poinformować go o obowiązujących przepisach celnych i innych przepisach administracyjnych. Przewoźnik nie jest jednak obowiązany do dokonania kontroli, czy dokumenty udostępnione przez nadawcę oraz udzielone przez niego informacje odpowiadają stanowi faktycznemu i są kompletne.

 

§ 451c 

Odpowiedzialność nadawcy w szczególnych wypadkach

Odmiennie od regulacji § 414 ust. 1 zdanie 2 nadawca obowiązany jest do wypłaty przewoźnikowi odszkodowania za szkody jedynie do kwoty w wysokości 1200 marek niemieckich za metr sześcienny powierzchni ładunkowej, wymaganej dla wykonania umowy.

§ 451d 

Szczególne przyczyny wyłączenia odpowiedzialności

(1) Odmiennie od uregulowań § 427 przewoźnik zwolniony jest z obowiązku ponoszenia odpowiedzialności, o ile przyczyną utraty lub uszkodzenia mienia było jedno z niżej wymienionych ryzyk:

1. przewóz metali szlachetnych, biżuterii, kamieni szlachetnych, pieniędzy, znaczków pocztowych, monet, papierów wartościowych lub dokumentów;
2. niewystarczające opakowanie lub oznakowanie przez nadawcę;
3. obchodzenie się z mieniem, załadunek lub rozładunek ze strony nadawcy;
4. przewóz w pojemnikach mienia niezapakowanego przez przewoźnika;
5. załadunek lub rozładunek mienia, którego wielkość lub ciężar nie jest dostosowany do warunków przestrzennych w miejscu załadunku lub rozładunku, o ile przewoźnik zwrócił wcześniej uwagę nadawcy na ryzyko uszkodzenia mienia a nadawca obstawał przy wykonaniu prac,
6. przewóz żywych zwierząt lub roślin;
7. naturalne własności mienia lub jego wady powodujące, że mienie szczególnie łatwo może ulec uszkodzeniu, w szczególności na skutek pęknięcia, zakłócenia funkcjonowania, korozji, wewnętrznego zepsucia lub wycieku.

(2) W przypadku zaistnienia szkody, która ze względu na jej okoliczności mogła powstać z powodu jednego z ryzyk wymienionych w ust. 1, domniemywa się, że szkoda powstała na skutek tego ryzyka.

(3) Przewoźnik może powołać się na ust. 1 jedynie wówczas, o ile podjął wszelkie przedsięwzięcia, do podjęcia których w danych okolicznościach był obowiązany i o ile przestrzegał szczególnych dyspozycji.

 

§ 451e 

Maksymalna kwota odszkodowania z tytułu odpowiedzialności

Odmiennie od uregulowań § 431 ust. 1 i 2 odpowiedzialność przewoźnika u tytułu utraty lub uszkodzenia ograniczona jest do kwoty 1200 marek niemieckich za metr sześcienny powierzchni ładunkowej, wymaganej dla wykonania umowy.

§ 451f 

Zgłoszenie szkody

Odmiennie od uregulowań § 438 ust. 1 i 2 roszczenia z tytułu utraty lub uszkodzenia mienia ulegają przedawnieniu, jeśli

1. utratę lub uszkodzenie mienia można było rozpoznać z zewnątrz i fakt ten nie został przewoźnikowi zgłoszony najpóźniej w dniu następującym po dacie dostarczenia mienia,
2. utraty lub uszkodzenia mienia nie można było rozpoznać4. z zewnątrz i fakt ten nie został przewoźnikowi zgłoszony w ciągu czternastu dni od dostarczenia mienia.

 

§ 451g 

Nieobowiązywanie wykluczeń i ograniczeń odpowiedzialności

Jeśli nadawca jest użytkownikiem (§ 414 ust. 4), wówczas przewoźnik lub jedna z osób wymienionych w § 428 nie może

1. powołać się na wyłączenia i ograniczenia odpowiedzialności przewidziane zgodnie z dyspozycją § § 451d i 451e oraz Pierwszego Podrozdziału, o ile przewoźnik przy zawieraniu umowy nie poinformuje nadawcy o przepisach w przedmiocie odpowiedzialności i nie zwróci uwagi odbiorcy na możliwość uzgodnienia odpowiedzialności w większym zakresie lub na możliwość ubezpieczenia mienia.
2. powołać się na § 451f w związku z § 438, o ile najpóźniej w chwili dostarczenia mienia przewoźnik nie poinformuje odbiorcy odnośnie formy i terminu zgłoszenia szkody oraz skutków prawnych zaniechania zgłoszenia szkody.

Informacja zgodnie z dyspozycją zdania 1 nr 1 musi być szczególnie uwypuklona poprzez wyraźnie odmienną postać druku.

§ 451h 

Odmienne uzgodnienia

(1) W przypadku gdy nadawca jest użytkownikiem (§ 414 ust. 4), wówczas na jego niekorzyść nie można odstąpić od przepisów niniejszego podrozdziału, regulujących odpowiedzialność przewoźnika i nadawcy oraz od przepisów Pierwszego Podrozdziału, które zgodnie z przepisami niniejszego podrozdziału należy stosować w stosunku do umowy przewozu mienia przesiedlenia.

(2) We wszystkich innych przypadkach niż przypadki wymienione w ust. 1 można postąpić odmiennie niż nakazują to przepisy, o których mowa w ust. 1, jedynie na mocy porozumienia wynegocjowanego w indywidualnym przypadku, nawet jeśli uzgodnienia tego dokonano w odniesieniu do większej liczy umów o tym samym charakterze, zawartych między tymi samymi stronami. Wysokość odszkodowania należną od przewoźnika z tytułu utraty lub uszkodzenia mienia można jednak ograniczyć na mocy uprzednio sformułowanych warunków umowy do innej kwoty, niż kwota przewidziana zgodnie z § 451e Powyższe dotyczy odszkodowania należnego od nadawcy zgodnie z dyspozycją § 414 w związku z § 451c. Przepis zawarty w uprzednio sformułowanych warunkach umowy jest jednak ponownie nieskuteczny, jeśli nie jest on szczególnie uwypuklony poprzez wyraźnie odmienny charakter druku.

(3) Jeśli umowa przewozu mienia przesiedlenia podlega prawu zagranicznemu, wówczas dyspozycje ust. 1 i 2 należy stosować, jeśli zgodnie z umową miejsce przejęcia ładunku i miejsce dostarczenia ładunku położone są w kraju.

 

 

Trzeci Podrozdział Przewóz realizowany przy wykorzystaniu różnych środków transportu [ § § 452 do 452d]

§ 452 

Umowa przewozu przy wykorzystaniu różnych środków transportu

Jeśli na podstawie jednolitej umowy przewozu transport przesyłki realizowany będzie przy wykorzystaniu różnych środków transportu i gdyby na każdy odcinek trasy przewozu, realizowany przy wykorzystaniu danego środka transportu (odcinek trasy), strony zawarły odrębną umowę i gdyby przynajmniej dwie z tych umów podlegały różnym przepisom prawa, wówczas w stosunku do umowy należy stosować przepisy Pierwszego Podrozdziału, o ile niżej wymienione przepisy szczególne lub obowiązujące umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej. Powyższe obowiązuje również w tym przypadku, gdy część transportu odbywa się drogą morską.

§ 452a 

Znane miejsce powstania szkody

Jeśli jest oczywiste, że utrata, uszkodzenie lub zdarzenie, które spowodowało opóźnienie dostawy, miało miejsce na określonym odcinku trasy, wówczas odmiennie od postanowień Pierwszego Podrozdziału odpowiedzialność przewoźnika określa się na podstawie przepisów prawa, które miałyby zastosowanie w odniesieniu do umowy dotyczącej przewozu na niniejszym odcinku trasy. Przeprowadzenie dowodu na okoliczność, że utrata, uszkodzenie lub zdarzenie, które spowodowało przekroczenie terminu dostawy, miało miejsce na określonym odcinku trasy, spoczywa na osobie, która występuje z takim twierdzeniem.

§ 452b 

Zgłoszenie szkody. Przedawnienie

(1) § 438 stosuje się niezależnie od faktu, czy miejsce powstania szkody jest nieznane, jest znane czy zostanie ustalone w okresie późniejszym. Wymagana forma oraz termin zgłoszenia szkody zostaje zachowany również w tym przypadku, jeśli przestrzegane będą przepisy, które miałyby zastosowanie w odniesieniu do umowy dotyczącej przewozu na ostatnim odcinku trasy.

(2) W odniesieniu do rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia roszczenia z tytułu utraty, uszkodzenia lub przekroczenia terminu dostawy, miarodajna jest data dostarczenia przesyłki odbiorcy, w przypadku gdy za podstawę należy przyjąć datę dostawy. Również w tym przypadku, gdy znane jest miejsce powstania szkody, roszczenie ulega przedawnieniu najwcześniej zgodnie z postanowieniem § 439.

 

§ 452c 

Umowa przewozu mienia przesiedlenia z wykorzystaniem różnego rodzaju środków transportu

Jeśli przedmiotem umowy przewozu jest przewóz mienia przesiedlenia z wykorzystaniem środków transportu różnego rodzaju, wówczas umowa podlega przepisom Drugiego Podrozdziału. § 452a znajduje zastosowanie jedynie w tym przypadku, jeśli w odniesieniu do odcinka trasy przewozu, na którym wystąpiła szkoda, obowiązują postanowienia umowy międzynarodowej wiążącej dla Republiki Federalnej Niemiec.

§ 452d 

Odmienne uzgodnienia

(1) Odstępstwo od regulacji, o których mowa w § 452b ust. 2 zdanie 1, możliwe jest jedynie na mocy porozumienia wynegocjowanego w indywidualnym przypadku, nawet jeśli uzgodnienia tego dokonano w odniesieniu do większej liczy umów o tym samym charakterze, zawartych między tymi samymi stronami. Odstępstwo od pozostałych przepisów niniejszego podrozdziału możliwe jest na mocy uzgodnień umownych jedynie w takim zakresie, w jakim przepisy w nich powołane dopuszczają odmienne uzgodnienia.

(2) Odmiennie od dyspozycji ust. 1 można jednak uzgodnić na mocy uprzednio sformułowanych warunków umownych, że w przypadku znanego miejsca zaistnienia szkody (§ 452a)

1. niezależnie od tego, na jakim odcinku trasy przewozu wystąpiła szkoda, lub
2. w przypadku wystąpienia szkody na odcinku trasy wymienionym w umowie wysokość odszkodowania ustalana jest zgodnie z przepisami Pierwszego Podrozdziału.

(3) Uzgodnienia wykluczające stosowanie postanowień umowy międzynarodowej wiążącej dla Republiki Federalnej Niemiec, bezwzględnie obowiązujących w odniesieniu do danego odcinka trasy przewozu, są prawnie nieskuteczne.

 

 

Rozdział piąty Transakcje w zakresie spedycji [ § § 453 - 466]

§ 453 

Umowa spedycji

(1) Na mocy umowy spedycji spedytor obowiązany jest dokonać wysyłki ładunku.

(2) Wysyłający obowiązany jest do uiszczenia uzgodnionego wynagrodzenia.

(3) Przepisy niniejszego rozdziału obowiązują jedynie w tym przypadku, jeśli dokonanie wysyłki jest przedmiotem działalności zarobkowej przedsiębiorstwa. Jeśli przedsiębiorstwo co do rodzaju lub zakresu nie wymaga utworzenia firmy w sposób kupiecki i jeśli firma przedsiębiorstwa nie jest również wpisana do rejestru handlowego stosownie do postanowień § 2, wówczas ze względu na realizowane transakcje w dziedzinie spedycji należy w tym zakresie stosować uzupełniająco przepisy zawarte w Rozdziale Pierwszym Księgi Czwartej; powyższe nie dotyczy jednak §§ 348 do 350.

 

§ 454 

Dokonanie wysyłki

(1) Obowiązek dokonania wysyłki obejmuje zorganizowanie przewozu, w szczególności

1. ustalenie środka transportu oraz trasy przewozu,
2. wybór przedsiębiorstw wykonawczych, zawarcie umów wymaganych dla dokonania wysyłki, tzn. umowy przewozu, umowy składu i umowy spedycji, jak również udzielenie informacji i wydanie poleceń przedsiębiorstwom wykonawczym oraz
3. zabezpieczenie roszczeń do odszkodowania należnego nadawcy.

(2) Do obowiązków spedytora należy ponadto wykonanie innych uzgodnionych usług związanych z przewozem, takich jak ubezpieczenie i opakowanie przesyłki, jej oznakowanie oraz załatwienie formalności celnych. Spedytor jest jednak obowiązany jedynie do zawarcia umów wymaganych dla wykonania tych usług, o ile wynika to z umowy.

(3) Wymagane umowy spedytor zawiera w imieniu własnym lub, o ile posiada w tym zakresie stosowne pełnomocnictwa - w imieniu nadawcy.

(4) Podczas wykonywania spoczywających na nim obowiązków spedytor obowiązany jest dopilnować interesów nadawcy i wykonywać jego polecenia.

 

§ 455 

Postępowanie z przesyłką. Dokumenty załączone do przesyłki. Obowiązki w zakresie powiadamiania i udzielania informacji

(1) Jeśli to konieczne, wysyłający obowiązany jest ładunek opakować i oznakować oraz oraz udostępnić dokumenty, jak również udzielić wszelkich informacji, które spedytorowi są potrzebne dla wywiązania się ze spoczywających na nim obowiązków. Jeśli ma być dokonana wysyłka niebezpiecznego ładunku, wówczas wysyłający obowiązany jest odpowiednio wcześnie przekazać spedytorowi w formie pisemnej lub w innej czytelnej formie dokładną informację o rodzaju zagrożenia oraz - o ile to jest konieczne - o środkach ostrożności, które należy podjąć .

(2) Wysyłający obowiązany jest pokryć szkody oraz wydatki poniesione przez spedytora również w tym przypadku, gdy nie są one przez niego zawinione, powstałe na skutek

1. niedostatecznego opakowania lub oznakowania,
2. braku informacji o fakcie, że ładunek jest niebezpieczny lub
3. braku, niekompletności lub nieprawidłowości dokumentów lub informacji wymaganych dla dokonania czynności urzędowych dotyczących przesyłki.

§ 414 ust. 1 zdanie 2 i ust. 2 stosuje się odpowiednio.

(3) Jeśli wysyłający jest użytkownikiem (§ 414 ust. 4), wówczas zobowiązany on jest do wypłaty spedytorowi odszkodowania z tytułu szkód i poniesionych nakładów w myśl dyspozycji ustępu 2 jedynie w tym przypadku, jeśli ponosi winę.

 

§ 456 

Wymagalność wynagrodzenia

Wynagrodzenie jest wymagalne po przekazaniu przesyłki przewoźnikowi lub frachtującemu.

§ 457 

Roszczenia wysyłającego

Wysyłający może dochodzić roszczeń z tytułu umowy, którą spedytor zawarł we własnym imieniu na rachunek wysyłającego, dopiero po dokonaniu cesji. Tego typu roszczenia oraz środki uzyskane w wyniku ich zaspokojenia, w stosunku do wierzycieli spedytora traktowane są jako przeniesione na wysyłającego.

 

§ 458 

Wstąpienie spedytora w prawa przewoźnika

Spedytor uprawniony jest do realizacji przewozu przesyłki poprzez wstąpienie w prawa przewoźnika. W przypadku, gdy skorzysta on z tego uprawnienia, wówczas w przedmiocie przewozu wchodzi on w prawa i obowiązki przewoźnika lub frachtującego. W tym przypadku oprócz wynagrodzenia za wykonane czynności jako spedytor ma on prawo żądać przyjętej zapłaty za przewóz.

§ 459 

Spedycja po kosztach stałych

Jeśli jako wynagrodzenie ustalono określoną kwotę, obejmującą koszty przewozu, wówczas w odniesieniu do przewozu spedytor wchodzi w prawa przewoźnika lub frachtującego. W tym przypadku spedytor ma prawo do zwrotu poniesionych przez niego kosztów jedynie wówczas, jeśli jest to przyjęte.

§ 460 

Ładunek zbiorczy

(1) W oparciu o umowę przewozu ładunku zbiorczego, zawartą na rachunek spedytora, spedytor uprawniony jest do dokonania wysyłki ładunku razem z ładunkiem innego wysyłającego.

(2) Jeśli spedytor skorzysta z tego uprawnienia, wówczas w odniesieniu do przewozu w formie ładunku zbiorczego wchodzi on w prawa i obowiązki przewoźnika lub frachtującego. W tym przypadku spedytor ma prawo żądać wynagrodzenia stosownego do okoliczności, jednak maksymalnie kwotę przyjętej opłaty za przewóz pojedynczego ładunku.

 

§ 461 

Odpowiedzialność spedytora

(1) Spedytor ponosi odpowiedzialność za szkody powstałe na skutek utraty lub uszkodzenia ładunku znajdującego się w jego pieczy. § § 426, 427, 429, 430, 431 ust. 1, 2 i 4, § § 432 do 436 stosuje się odpowiednio.

(2) Za szkody, które nie powstały na skutek utraty lub uszkodzenia ładunku powierzonego pieczy spedytora, spedytor ponosi odpowiedzialność w tym przypadku, jeśli nie dopełni on jednego ze spoczywających na nim obowiązków, o których mowa w § 454. Powyższa odpowiedzialność spedytora zostaje wyłączona w przypadku, gdy ze starannością rzetelnego kupca nie można było zapobiec powstaniu szkody.

(3) Jeśli do powstania szkody przyczyniło się postępowanie wysyłającego lub szczególna wada ładunku, wówczas zobowiązanie do wypłaty odszkodowania oraz zakres należnego odszkodowania uzależniony jest od faktu, w jakim stopniu wymienione okoliczności przyczyniły się do powstania szkody.

 

§ 462 

Odpowiedzialność za osoby trzecie

Spedytor ponosi odpowiedzialność za działania i zaniechania ze strony swojego personelu w takim samym zakresie jak za działania i zaniechania własne, w przypadku gdy personel podejmuje działania w ramach swoich obowiązków służbowych. Powyższe dotyczy również działań i zaniechań ze strony innych osób, którymi przewoźnik posiłkuje się podczas realizacji spoczywających na nim obowiązków, tzn. wysyłki ładunku.

§ 463 

Przedawnienie

Odnośnie przedawnienia roszczeń z tytułu wykonania usługi regulowanej przepisami niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio § 439.

§ 464 

Prawo zastawu

Z tytułu wszelkich roszczeń wynikających z umowy spedycji oraz z tytułu roszczeń bezspornych wynikających z innych umów spedycji, umów przewozu lub umów składu, zawartych z wysyłającym, przewoźnik ma prawo do ustanowienia zastawu na ładunku. § 441 ust. 1 zdanie 2 do ust. 4 stosuje się odpowiednio.

§ 465 

Kolejny spedytor

(1) Jeśli oprócz przewoźnika przy realizacji przewozu współdziała również spedytor i obowiązkiem spedytora jest dostarczenie przesyłki, wówczas w odniesieniu do spedytora stosuje się odpowiednio § 442 ust. 1.

(2) Jeśli roszczenia poprzedniego przewoźnika lub spedytora zostaną zaspokojone przez kolejnego spedytora, wówczas roszczenie i prawo zastawu poprzedniego spedytora przechodzą na kolejnego spedytora.

 

§ 466 

Odmienne uzgodnienia

(1) W przypadku gdy wysyłający jest użytkownikiem (§ 414 ust. 4), wówczas nie można na jego niekorzyść odstąpić od postanowień § 461 ust. 1, § § 462 i 463, chyba że przedmiotem umowy spedycji jest przewóz listów lub przesyłek o charakterze listów.

(2) Jeśli przedmiotem umowy przewozu nie jest przewóz listów lub przesyłek o charakterze listów, wówczas we wszystkich innych przypadkach niż przypadki wymienione w ust. 1 można postąpić odmiennie niż nakazują to przepisy, o których mowa w ust. 1, jedynie na mocy porozumienia wynegocjowanego w indywidualnym przypadku, nawet jeśli uzgodnienia tego dokonano w odniesieniu do większej liczy umów o tym samym charakterze, zawartych między tymi samymi stronami. Wysokość odszkodowania należną od spedytora z tytułu utraty lub uszkodzenia ładunku można jednak ograniczyć na mocy uprzednio sformułowanych warunków umowy do kwoty innej, niż kwota przewidziana zgodnie z § 431 ust. 1 i 2, jeśli kwota ta

1. zamyka się w przedziale od dwóch do czterdziestu jednostek przeliczeniowych i jest ona szczególnie uwypuklona poprzez wyraźnie odmienną postać druku lub
2. dla osoby korzystającej z uprzednio sformułowanych warunków umowy jest ona mniej korzystna, niż kwota przewidziana
   zgodnie z § 431 ust. 1 i 2.

(3) Odstępstwo od dyspozycji § 458 zdanie 2, § 459 zdanie 1, § 460 ust. 2 zdanie 1 możliwe jest na mocy uzgodnienia umownego jedynie w takim zakresie, w jakim przepisy w nim powołane dopuszczają odmienne uzgodnienia.

(4) Jeśli umowa spedycji podlega prawu zagranicznemu, wówczas należy stosować dyspozycje ust. 1 do 3, jeśli zgodnie z umową miejsce przejęcia ładunku i miejsce dostarczenia ładunku położone są w kraju.

 

 

Rozdział szósty Dom składowy [ § § 467 - 475h]

§ 467

 Umowa składu

(1) Na podstawie umowy składu przedsiębiorca składowy obowiązany jest ładunek przyjąć na skład i przechować.

(2) Oddający ładunek na skład obowiązany jest zapłacić uzgodnione wynagrodzenie.

(3) Przepisy niniejszego rozdziału obowiązują jedynie w tym przypadku, jeśli przyjęcie na skład i przechowanie jest przedmiotem działalności zarobkowej przedsiębiorstwa. Jeśli przedsiębiorstwo co do rodzaju lub zakresu nie wymaga utworzenia firmy w sposób kupiecki i jeśli firma przedsiębiorstwa nie jest również wpisana do rejestru handlowego stosownie do postanowień § 2, wówczas ze względu na realizowane umowy składu należy w tym zakresie stosować uzupełniająco przepisy zawarte w Rozdziale Pierwszym Księgi Czwartej; powyższe nie dotyczy jednak §§ 348 do 350.

 

§ 468 

Postępowanie z ładunkiem. Dokumenty załączone do ładunku. Obowiązki w zakresie powiadamiania i udzielania informacji

(1) Jeśli ma być oddany na skład ładunek niebezpieczny, wówczas oddający na skład obowiązany jest odpowiednio wcześnie przekazać przedsiębiorcy składowemu w formie pisemnej lub w innej czytelnej formie dokładną informację o rodzaju zagrożenia oraz - o ile to jest konieczne - o środkach ostrożności, które należy podjąć. Nadawca obowiązany jest ponadto ładunek opakować i oznakować, jeśli to konieczne, oraz udostępnić dokumenty, jak również udzielić wszelkich informacji, które przedsiębiorcy składowemu są potrzebne dla wywiązania się ze spoczywających na nim obowiązków

(2) Jeśli oddający na skład jest użytkownikiem (§ 414 ust. 4), wówczas odmiennie od dyspozycji ustępu 1

1. przedsiębiorca składowy obowiązany jest ładunek opakować i oznakować, o ile jest to konieczne,
2. oddający na skład obowiązany jest jedynie do ogólnego poinformowania przedsiębiorcy składowego o zagrożeniu, jakie stwarza ładunek; niniejsze powiadomienie nie wymaga zachowania formy.

Przedsiębiorca składowy obowiązany jest w tym przypadku poinformować oddającego na skład o obowiązku nałożonym na niego zgodnie ze zdaniem 1 nr 2 oraz o przepisach administracyjnych w zakresie czynności administracyjnych dotyczących ładunku, których to przepisów oddający na skład powinien przestrzegać.

(3) Oddający na skład obowiązany jest pokryć szkody oraz wydatki poniesione przez przedsiębiorcę składowego również w tym przypadku, gdy nie są one przez niego zawinione, powstałe na skutek

1. niedostatecznego opakowania lub oznakowania,
2. braku informacji o fakcie, że ładunek jest niebezpieczny lub
3. braku, niekompletności lub nieprawidłowości dokumentów lub informacji wymienionych w § 413 ust. 1. § 414 ust. 1 zdanie 2 i ust. 2 stosuje się odpowiednio.

(4) Jeśli oddający na skład jest użytkownikiem (§ 414 ust. 4), wówczas zobowiązany on jest do wypłaty przedsiębiorcy składowemu odszkodowania z tytułu szkód i poniesionych nakładów w myśl dyspozycji ustępu 3 jedynie w tym przypadku, jeśli ponosi winę.

 

§ 469 

Składowanie ładunków zbiorczych

(1) Przedsiębiorca składowy upoważniony jest do mieszania rzeczy zamiennych z innymi rzeczami tego samego rodzaju i tej samej jakości jedynie w tym przypadku, gdy oddający rzeczy na skład wyrazili wyraźnie zgodę na takie postępowanie.

(2) Jeśli przedsiębiorca składowy upoważniony jest do mieszania ładunków, wówczas od chwili oddania ładunku na skład właściciele rzeczy oddanych na skład mają prawo do współwłasności ułamkowej.

(3) Przedsiębiorca składowy może wydać każdemu z oddających rzeczy na skład przysługującą mu część bez konieczności uzyskania w tym zakresie zgody pozostałych oddających rzeczy na skład.

 

§ 470 

Odbiór ładunku

Jeśli ładunek przesłany przedsiębiorcy składowemu w chwili odbioru wykazuje widoczne z zewnątrz uszkodzenia lub wady, wówczas przedsiębiorca składowy obowiązany jest zabezpieczyć roszczenia o odszkodowanie przysługujące oddającemu na skład i niezwłocznie powiadomić o tym fakcie oddającego na skład.

§ 471 

Konserwacja ładunku

(1) Przedsiębiorca składowy obowiązany jest w godzinach urzędowania zezwolić oddającemu na skład na obejrzenie ładunku, pobranie próbek oraz podjęcie czynności koniecznych dla dokonania konserwacji ładunku. Przedsiębiorca składowy jest jednak uprawniony, a w przypadku składowania ładunków zbiorczych nawet zobowiązany do wykonania we własnym zakresie prac niezbędnych dla dokonania konserwacji ładunku.

(2) Jeśli po odebraniu ładunku zaistniały zmiany stanu ładunku lub istnieje obawa, że zaistnieją zmiany, co do których należy liczyć się z utratą lub uszkodzeniem ładunku lub powstaniem szkody u przedsiębiorcy składowego, wówczas przedsiębiorca składowy obowiązany jest o tym fakcie niezwłocznie poinformować oddającego na skład lub, jeśli sporządzony jest kwit składowy, ostatniego znanego mu prawowitego posiadacza kwitu i zażądać wydania dyspozycji. Jeśli w ciągu stosownego okresu czasu przedsiębiorca składowy nie będzie mógł uzyskać dyspozycji, wówczas obowiązany on jest podjąć przedsięwzięcia, które wydają się być odpowiednie. Przedsiębiorca składowy ma w szczególności prawo do zlecenia sprzedaży ładunku zgodnie z dyspozycją § 373; jeśli przedsiębiorca składowy skorzysta z tego uprawnienia, wówczas - o ile sporządzony został kwit składowy - obowiązany on jest skierować do ostatniego znanego mu prawowitego posiadacza kwitu składowego przewidzianą w § 373 ust. 3 groźbę, że ładunek zostanie sprzedany oraz zawiadomienie zgodnie z dyspozycją ustępu 5 tego samego przepisu.

 

§ 472 

Ubezpieczenie. Oddanie na skład u osoby trzeciej

(1) Na żądanie oddającego na skład przedsiębiorca składowy obowiązany jest ładunek ubezpieczyć. Jeśli oddający na skład jest użytkownikiem (§ 414 ust.4), wówczas przedsiębiorca składowy obowiązany jest poinformować go o możliwości ubezpieczenia ładunku.

(2) Przedsiębiorca składowy uprawniony jest do oddania ładunku na skład u osoby trzeciej jedynie w tym przypadku, gdy oddający na skład wyraźnie zezwolił mu na takie postępowanie.

 

§ 473 

Okres składowania

(1) Oddający na skład może w każdej chwili zażądać wydania ładunku. Jeśli umowa składu została zawarta na czas nieokreślony, wówczas oddający na skład może wypowiedzieć umowę jedynie z zachowaniem miesięcznego terminu wypowiedzenia, chyba że istnieje ważny powód uprawniający do wypowiedzenia umowy bez zachowania terminu wypowiedzenia.

(2) Przedsiębiorca składowy ma prawo żądać zabrania ładunku po upływie uzgodnionego czasu składowania lub w przypadku oddania na skład na czas nieokreślony, po wypowiedzeniu umowy, z zachowaniem miesięcznego terminu wypowiedzenia. Jeśli istnieje ważny powód, wówczas przedsiębiorca składowy może żądać zabrania ładunku również przed upływem czasu składowania i bez zachowania terminu wypowiedzenia.

(3) Jeśli sporządzono kwit składowy, wówczas wypowiedzenie oraz żądanie zabrania ładunku należy skierować do ostatniego prawowitego posiadacza kwitu składowego, znanego przedsiębiorcy składowemu.

 

§ 474 

Zwrot nakładów

Przedsiębiorca składowy ma prawo do zwrotu nakładów poniesionych przez niego na ładunek, o ile ze względu na okoliczności miał prawo uważać je za niezbędne.

§ 475 

Odpowiedzialność za utratę lub uszkodzenie

Przedsiębiorca składowy ponosi odpowiedzialność za szkody powstałe na skutek utraty lub uszkodzenia ładunku w okresie między przyjęciem ładunku na skład a jego wydaniem, chyba że zachowując staranność rzetelnego kupca szkodzie nie można było zapobiec. Powyższe dotyczy również przypadku, gdy zgodnie z dyspozycją § 472 ust. 2 przedsiębiorca składowy oddaje ładunek na skład do osoby trzeciej.

§ 475a 

Przedawnienie

W odniesieniu do przedawnienia roszczeń z tytułu składowania, regulowanego przepisami niniejszego rozdziału, stosuje się odpowiednio § 439. W przypadku utraty ładunku w całości bieg przedawnienia rozpoczyna się od daty następującej po dniu, w którym przedsiębiorca składowy poinformował o utracie oddającego na skład lub, jeśli sporządzony jest kwit składowy, ostatniego znanego mu prawowitego posiadacza kwitu składowego.

§ 475b 

Prawo zastawu

(1) Z tytułu wszelkich roszczeń wynikających z umowy składu oraz z tytułu roszczeń bezspornych wynikających z innych umów składu, umów przewozu lub umów spedycji, zawartych z oddającym na skład, przedsiębiorca składowy ma prawo do ustanowienia zastawu na ładunku. Prawo zastawu rozciąga się również na roszczenie z ubezpieczenia oraz na dokumenty dołączone do ładunku.

(2) Jeśli kwit składowy na zlecenie został przeniesiony na podstawie indosu, wówczas prawo zastawu wobec uprawnionego posiadacza kwitu składowego istnieje jedynie w odniesieniu do opłat i nakładów, które są naniesione na kwicie składowym lub które przy nabywaniu kwitu składowego były mu znane lub które z powodu rażącego niedbalstwa nie były mu znane.

(3) Prawo zastawu istnieje, dopóki przedsiębiorca składowy jest w posiadaniu ładunku, w szczególności dopóki może on dysponować ładunkiem na podstawie konosamentu, kwitu załadowczego lub kwitu składowego.

 

§ 475c 

Kwit składowy

(1) Po otrzymaniu ładunku przedsiębiorca składowy może sporządzić kwit składowy w przedmiocie zobowiązania do wydania ładunku; kwit składowy powinien zawierać niżej wymienione dane:

1. miejscowość i data wystawienia kwitu składowego;
2. nazwa i adres oddającego na skład;
3. nazwa i adres przedsiębiorcy składowego;
4. miejsce oraz data oddania ładunku na skład;
5. przyjęta nazwa rodzaju ładunku i rodzaj opakowania, w przypadku ładunków niebezpiecznych nazwa przewidziana zgodnie z przepisami dotyczącymi ładunków niebezpiecznych; w przypadku innych ładunków nazwa ogólnie przyjęta;
6. liczba, oznakowanie i numery opakowanych ładunków;
7. waga brutto lub ilość ładunku podana w inny sposób;
8. w przypadku składowania ładunków zbiorczych odnośna uwaga;

(2) Kwit składowy może obejmować dalsze dane, wpisanie których przedsiębiorca składowy uzna za celowe.

(3) Przedsiębiorca składowy obowiązany jest podpisać kwit składowy. Wystarczające jest odwzorowanie własnoręcznego podpisu poprzez wydruk lub odciśnięcie pieczątki.

 

§ 475d 

Skutki powodowane przez kwit składowy

(1) Kwit składowy jest dokumentem miarodajnym dla stosunku prawnego między przedsiębiorcą składowym i prawowitym posiadaczem kwitu składowego.

(2) Kwit składowy stanowi w szczególności podstawę dla podważalnego domniemania, że ładunek i opakowanie ładunku w odniesieniu do stanu zewnętrznego, jak również liczby, oznakowania i numerów opakowanych sztuk ładunku zostało przyjęte w takim stanie, jak opisano to w kwicie składowym. Jeśli przedsiębiorca składowy skontrolował ciężar brutto lub ilość ładunku podaną w inny sposób lub zawartość i wynik kontroli został odnotowany w kwicie składowym, wówczas kwit składowy stanowi również podstawę dla podważalnego domniemania, że ciężar, ilość lub zawartość jest zgodna z danymi podanymi w kwicie składowym. Jeśli kwit składowy przeniesiono na osobę trzecią w dobrej wierze, wówczas domniemanie, o którym mowa w ust. 1 i 2, jest niepodważalne.

(3) W odniesieniu do stosunku prawnego między przedsiębiorcą składowym i oddającym na skład miarodajne są postanowienia umowy składu.

 

§ 475e 

Wydanie w zamian za zwrot kwitu składowego

(1) Jeśli sporządzono kwit składowy, wówczas przedsiębiorca składowy obowiązany jest do wydania ładunku jedynie w zamian za zwrot kwitu składowego, na którym poświadczone jest wydanie.

(2) Wydanie części ładunku następuje na podstawie adnotacji umieszczonej na kwicie składowym co do odpisania części ładunku.

(3) Przedsiębiorca składowy ponosi odpowiedzialność wobec prawowitego posiadacza kwitu składowego z tytułu szkody powstałej na skutek wydania przez niego ładunku bez żądania zwrotu kwitu składowego lub bez zamieszczenia na kwicie składowym adnotacji co do odpisania części ładunku.

 

§ 475f 

Uprawnienie na mocy kwitu składowego

Do odbioru ładunku uprawniona jest ta osoba, której zgodnie z adnotacją zamieszczoną na kwicie składowym ładunek ma zostać wydany lub osoba, na którą kwit składowy został przeniesiony przez indos, jeśli kwit składowy opiewa na zlecenie. Przedsiębiorca składowy nie jest obowiązany do kontroli autentyczności indosu.

§ 475g 

Pełnienie przez kwit składowy na zlecenie funkcji legitymowania prawa własności

Jeśli przedsiębiorca składowy wystawił kwit składowy, który jest przenaszalny przez indos, wówczas po przyjęciu ładunku przez przedsiębiorcę składowego przekazanie kwitu składowego osobie, którą kwit upoważnia do odbioru ładunku, w przedmiocie nabycia praw do ładunku ma taki sam skutek jak przekazanie ładunku.

§ 475h 

Odmienne uzgodnienia

W przypadku gdy oddający na skład jest użytkownikiem (§ 414 ust. 4), wówczas nie można na jego niekorzyść odstąpić od postanowień § § 475a i 475e ust. 3.